Rozwiązywanie sporów zbiorowych

Rozwiązywanie sporów zbiorowych składa się z trzech niezależnych od siebie etapów:

• Rokowań - Pracodawca ma obowiązek zawiadomić o sporze okręgowego inspektora pracy. Ponadto pracodawca odmawiając rokowań może być ukarany grzywną ponieważ jest to naruszenie prawa, które może także być podstawą ogłoszenia strajku. Rokowania kończą się podpisaniem przez strony porozumienia, które stanowi zakończenie sporu. W razie nieosiągnięcia porozumienia strony sporządzają protokół rozbieżności i jest to podstawa następnego etapu rozwiązywania sporu, czyli mediacji.
• Mediacji - Mediatora ustalają strony wspólnie, musi to być osoba zupełnie bezstronna. Jeżeli strony sporu nie porozumieją się w ciągu 5 dni w sprawie wyboru mediatora, to na wniosek którejś ze stron wyznacza go Minister Pracy i Polityki Socjalnej. Mediator ma pomóc stronom w osiągnięciu porozumienia, w razie nieosiągnięcia porozumienia strony chcąc dalej prowadzić spór sporządzają protokół rozbieżności z udzieleniem mediatora i może wówczas przejść do następnego etapu, którym jest arbitraż.
• Arbitraż - To nieobowiązkowy etap rozwiązywania sporów zbiorowych. W razie niepowodzenia rokowań i mediacji, podmiot reprezentujący w sporze interesy pracowników może - nie korzystając z prawa do strajku – zwrócić się do kolegium arbitrażu społecznego. Jeżeli spór dotyczy tylko jednego zakładu, rozpoznaje go kolegium arbitrażu społecznego przy sądzie wojewódzkim, w którym utworzony jest sąd pracy i ubezpieczeń społecznych. Spór wielozakładowy rozpoznaje Kolegium Arbitrażu Społecznego przy Sądzie Najwyższym. W skład kolegium wchodzi przewodniczący wyznaczony spośród sędziów sądu.

Każdy z tych etapów jest odrębny od pozostałych, jednakże rokowania i mediacja są konieczne, natomiast arbitraż jest rozwiązaniem ostatecznym, gdy strony nie widzą szans na wyjście ze sporu. W przypadku mediacji często stosowanym rozwiązaniem jest sięgnięcie po firmę zewnętrzną, która pełni jednocześnie role mediatora i podmiotu, który na czas sporu przejmuje niektóre z kompetencji przedsiębiorstwa.